Hoe vaak heb jij al wel niet de telefoon gepakt om iemand erbij te vragen en is je verhaal één grote warboel. En wanneer de grote vraag komt van de andere kant van de lijn, namelijk wat is nu je vraag, begin je te stamelen. Overdrachten of overleggen met collega’s of supervisoren is een dagelijks onderdeel van onze werkzaamheden. Toch wordt hier tijdens de opleiding te weinig aandacht aan besteed. Ook ik, een ANIOS met een paar jaar ervaring gebeurd me dit nog regelmatig. Niet omdat ik niet in staat ben om over te dragen, maar vooral omdat dit soort dingen er altijd tussendoor komen. Je wilt het gelijk geregeld hebben en pakt de telefoon. Wat mist is een goede voorbereiding van dit gesprek.
Allereerst is het belangrijk om jezelf 1 belangrijke vraag te stellen voordat je die telefoon pakt of richting je collega stapt. Wat is je doel van het gesprek? Bel je voor een CT hersenen vanwege een trauma capitis? Heb je een patiënt op de SEH gezien waarbij je denkt aan een pneumonie die moet worden opgenomen? Of wil je gewoon even overleggen wat de juiste diagnostiek is bij deze casus? Zelf weten waarom je belt is de eerste stap voor een duidelijke overdracht.
Als je voor ogen hebt hebt wat je doel van het gesprek is, dan pakken we de SBAR methode erbij. SBAR staat voor situation, background, assessment en recommendation. Dit is een instrument die je helpt om een gestructureerd gesprek te voeren met alle belangrijke informatie erin verwerkt.
De S van situation laat je de situatie van de patiënt schetsen, zodat de andere persoon een frame heeft om met je mee te denken. Laat ik nu net een gouden tip voor je hebben, namelijk de James Bond opening. Daarvoor maak ik een uitstapje naar de filmwereld. Heb jij wel eens een actiefilm gezien die begint in een hoog gebouw in New York waarbij de hoofdpersoon een zakelijk vergadering heeft over een missie. Nee, natuurlijk niet! Actiefilms beginnen altijd met, jawel, actie. Ze geven gelijk al hetgeen weg waarvoor ze zijn gemaakt. Terug naar jouw overdracht, dit is precies wat jij ook gaat doen. Je zegt gelijk wat er aan de hand is en wat je van diegene verwacht. Het gaat om een 60-jarige patiënt met een trauma capitis die sintrom gebruikt en ik wil een CT hersenen om een intracraniële bloeding uit te sluiten. Het gaat om een 25-jarige matig zieke patiënt met een verdenking op een appendicitis die ik wil opnemen voor observatie zodat er over een paar uur een echo abdomen kan worden verricht. Deze 70-jarige patiënt is opgenomen met een pneumonie en heeft nu een desaturatie naar 70% met 5l O2 en ik wil dat je nu komt om die patiënt te beoordelen. Waarom het zo belangrijk is om met een James Bond opening te beginnen? Allereerst levert het veel tijd op. Zo kan de ander gelijk inhaken als je bij het verkeerde adres bent. Wat dacht je van die radioloog die constant gebeld wordt over van alles, die zal heel blij zijn met deze opening want meer informatie heeft diegene vaak niet nodig. Daarnaast is het voor de luisteraar erg fijn om een kader te hebben waarin hij of zij met je meedenkt tijdens je overdracht. Als jij belt voor een opname wegens een appendicitis wil de ander graag alle symptomen horen die passen bij een appendicitis, maar zeker ook alle negatieve symptomen die andere differentiaal diagnoses passend bij pijn in de rechter onderbuik zullen uitsluiten. Geloof me, als jij ze niet opnoemt, wordt er alsnog naar gevraagd. De James Bond opening geeft je ook de gelegenheid om de acuutheid van de situatie gelijk over te brengen. Het voordeel hiervan is dat degene aan de andere kant van de lijn gelijk kan opstaan en jouw kant op kan komen terwijl jij ondertussen verder gaat met de SBAR. Soms is dit niet eens nodig, want als jij de anesthesioloog opbelt met: Ik heb een 60-jarige patiënt met een A-probleem en ik wil dat je nu komt, dan weet de anesthesioloog meer dan genoeg en haast zich direct naar jou toe. Volgens mij heb ik ondertussen genoeg redenen gegeven om die James Bond opening toe te passen en één zin kan direct de situatie schetsen van jouw patiënt.
Verder naar de Background waar jij juist dieper ingaat op die situatie. Wat is de belangrijkste voorgeschiedenis die het benoemen waard is? Welke symptomen spelen op de voorgrond en zoals ik eerder ook zei, wat is er ook juist niet! Wat zijn de vitale parameters en je belangrijkste punten uit je lichamelijk onderzoek? Zijn er belangrijke bevindingen uit het aanvullend onderzoek? En welke acties heb jij al ondernomen?
Voorbeelden: Patiënte is bekend met Crohn waarvoor ze immunosuppresiva neemt. Sinds 1 week heeft ze een droge hoest en nu sinds 2 dagen heeft ze koorts tot 40 graden met een productieve hoest met groen slijm. Ze heeft ademhalingsgebonden pijn bij de linker flank, milde dyspneuklachten. Geen hemoptoë. Geen gastrointestinale klachten, geen mictieklachten. Ze heeft een saturatie van 95% aan 2l O2, AHfreq 24/min, bloeddruk van 120/80 en een tachycardie van 110/min. Ze heeft nu een temperatuur van 38.9 graden. Bij lichamelijk onderzoek heb ik verminderd ademgeruis links basaal met lichte crepitaties. Er was geen leukocytose, wel een CRP van 189. Daarnaast was er een hyponatriëmie van 131. Op de x-thorax wordt een sluiering links basaal gezien suggestief voor een infiltraat. Volgens mij ben jij nu ook wel redelijk overtuigd dat er sprake is van een pneumonie.
Laten we dit even onthouden als we verder gaan naar de A van assessment. Assessment is jouw werkdiagnose. Jawel, het is een herhaling van de James Bond opening. Is dit dan niet een beetje dubbel om dit opnieuw te benoemen? Nee, helemaal niet. Bij de situation heb je de luisteraar getriggert door gelijk het big news te vertellen. Je hebt een kader gevormd waarin degene naar jou heeft geluisterd. Als jij de background volledig en overtuigend verteld en concluderend zegt: Daarom denk ik dat deze patiënt een pneumonie heeft, maar vanwege de immuunsuppressiva en de hyponatriëmie vind ik een atypische pneumonie aannemelijk. Dan kun je bijna er vanuit gaan dat de luisteraar met je mee zit te knikken vanwege het logische verhaal. Je hebt diegene helemaal meegenomen in je verhaal. Tijd voor de kers op de taart.
De recommendation, jouw kans om te schitteren. Hier stel je een eventueel beleid voor die jij vindt dat nodig is voor een patiënt. Zo zou je in het voorbeeld dat genoemd is kunnen zeggen: Ik wil graag twee soorten antibiotica starten om een atypische verwekker in te dekken en vanwege de zuurstofbehoefte zou ik haar graag opnemen ter observatie. Dan hoor je vanzelf wel of jouw beleid correct is of dat je supervisor toch iets anders in gedachten heeft. Wees niet bang om jouw beleid voor te stellen! Allereerst moet je je realiseren dat je nog lerende bent. Sommige kennis heb je gewoonweg nog niet en dan wordt het lastig om een goed beleid te maken. Daarnaast is elke supervisor anders en hebben sommigen een voorkeur voor het ene en anderen weer voor iets anders. Trek jezelf dit niet persoonlijk aan.
Zo, we hebben de hele SBAR methode doorlopen. Je weet nu precies waar elke letters van de SBAR voor staat en wat je te vertellen hebt. Nog enkele ervaringstips van mij voor jou.
Stel jezelf altijd voor met je naam en functie. Het klinkt misschien heel logisch, maar soms nemen collega’s op met hallo. Dan moet je er maar vanuit gaan dat je de goede persoon aan de lijn hebt. Maak deze fout niet en als de ander zich niet voorstelt, vraag er naar. Zo weet je ten alle tijden met wie je hebt overlegd, bouw je contacten op en kun je diegene er altijd later nog op aanspreken.
Ondanks dat je dit nu één keer hebt gehoord, ga je het niet de allereerste keer fantastisch doen. Net zoals infuus prikken, hechten of brieven schrijven is oefenen de sleutel naar een goede overdracht.
Soms weet je ook echt niet wat er aan de hand is, maar heb je wel iemand nodig die je hierbij helpt. Ook dan kan je de SBAR methode toepassen. Begin met: ik heb een 23-jarige patiënt met klachten van hoofdpijn en hematurie waarbij ik zou graag willen overleggen. Vertel alles wat je weet in de background, vat in je assessment samen welke differentiaal diagnose je hebt en waarom en vraag in je recommendation om advies van de specialist. Houd in je achterhoofd dat jij echt niet alles hoeft te weten om een goede dokter te zijn voor je patiënt. Zolang je maar weet wanneer en waar je hulp kunt voor inroepen zodat de patiënt de beste zorg krijgt.
Bronnen:
Podcast "How to refer a patient" http://www.stemlynspodcast.org/e/how-to-refer-a-patient-a-must-have-skill-for-the-emergency-physician/
Comments